Վաղուց, շա՜տ վաղուց, կարող է մի-քիչ շուտ, աշխարհի ծայրին, կամ կարող է մի քիչ ավելի մոտ, չտեսնված մի թագավորության մայրաքաղաքում ծնվեց մի թափանցիկ տղա: Թափանցիկ, այնքա՜ն թափանցիկ, որ նրա միջից կարելի էր տեսնել ամեն բան՝ ինչպես օդի մեջ կամ ինչպես աղբյուրի պարզ ջրի մեջ: Նա էլ մարմին ու արյուն ուներ, ինչպես բոլորը: Ճիշտ է, թափանցիկ էր, ապակու նման, բայց երբ ընկնում էր, չէր փշրվում, ամենաշատը՝ ճակատին մի փոքրիկ, թափանցիկ ուռուցք էր ծլում:
Բոլորը տեսնում էին, թե ինչպես է նրա արյունը շարժվում, ինչպես է նրա սիրտն աշխատում: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ նրա մտքերն էլ էին պարզ երևում. մարդիկ ազատ կարդում էին դրանք: Մտքերը անցնում-դառնում էին նրա գլխում, լողում և փայլփլում, ինչպես ձկների խմբերը թափանցիկ ջրավազանում:
Մի անգամ տղան սխալվեց ու սուտ ասաց: Ասաց ու մարդիկ կրակե գնդիկի նման մի բան տեսան նրա ճակատին: Երբ տղան ուղղեց իր սխալը և ճիշտ խոսեց, գնդիկը հալվեց, անհետացավ: Այդ օրվանից նա իր ամբողջ կյանքում ոչ մի տառ սուտ չասաց: Մի անգամ Ջակոմոյի ընկերը նրան մի գաղտնիք ասաց: Բայց ի՜նչ գաղտնիք, ի՜նչ բան, բոլորը միանգամից տեսան, թե նրա գլխում ինչպես սկսեց մի սև գունդ պտտվել: Բա՛:
Ժամանակ անցավ, տղան մեծացավ, մեծ տղա դարձավ, հետո տղամարդ: Առաջվա նման բոլորը հեշտ ու հանգիստ կարդում էին նրա մտքերը: Նա կարող էր բարձրաձայն չպատասխանել այն հարցերին, որ մարդիկ իրեն էին տալիս. մեկ է, ամեն ինչ երևում էր:
Երբ տղան ծնվեց, նրա անունը Ջակոմո դրեցին, բայց ժողովուրդը Թափանցիկ Ջակոմո էր ասում և շատ էր սիրում նրան իր ազնվության համար:
Նրա կողքին բոլորը իր նման բարի ու ազնիվ էին դառնում:
Դժբախտաբար այդ պետության ղեկավար դարձավ դաժան ու չար մի մարդ: Ժողովրդը վատ վիճակի մեջ ընկավ: Բոլորին ճնշում էին, բոլորն աղքատ էին: Ով բողոքում էր, դաժան բռնակալը հրամայում էր մահապատժի ենթարկել:
Ժողովուրդը ձայն չէր հանում, լուռ համբերում էր, որովհետև վախենում էր, որ կարող է ավելի վատ բան լինել:
Բայց Ջակոմոն չէր կարող լռել: Եթե ոչ մի բառ էլ չասեր, մեկ է, նրա մտքերը երևում էին: Չէ՞ որ նա թափանցիկ էր: Բոլորը տեսնում էին, թե ինչպես էր նա բարկանում անարդարությունից, պատիժներից և ատում դաժան ղեկավարին:
Մարդիկ մտքում գաղտնի կրկնում էին Ջակոմոյի մտքերը:
Բռնակալն իմանում է այդ մասին, հրամայում է բռնել Թափանցիկ Ջակոմոյին և գցել ամենամութ բանտը:
Հենց այդ ժամանակ էլ զարմանալի մի բան է պատահում: Ջակոմոյի բանտախցի պատերը հանկարծ թափանցիկ են դառնում, հետո թափանցիկ են դառնում միջանցքի պատերը, հետո՝ բանտի դրսի պատերը. ամբողջ բանտը ոնց որ ապակուց լիներ:
Մարդիկ անցնում էին բանտի մոտով, տեսնում էին Ջակոմոյին՝ իր բանտախցում նստած, և առաջվա նման կարդում էին նրա մտքերը:
Երբ գիշերն իջնում է, բանտն այնքան պայծառ է լուսավորում քաղաքը, որ բռնակալը հրամայում է փակել իր պալատի լուսամուտները, որ լույսն իրեն չխանգարի: Բայց, մեկ է, նա չի կարողանում հանգիստ քնել: Ինչ անենք, որ թափանցիկ Ջակոմոն շղթայված էր և փակված էր ամենամութ բանտում: Փակված էր, բայց էլի նրանից ուժեղ լույս էր գալիս:
Գիտե՞ք, թե ինչու… Որովհետև աշխարհի ամենաուժեղ բանը ճշմարտությունն է, այն ավելի պայծառ է, քան՝ ցերեկվա լույսը, և ավելի ուժեղ է բոլոր փոթորիկներից:
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Քո կարծիքով թափանցիկ Ջակոմոյի կերած բաներն էլ էր երևում, թե միայն մտքերն էին երևում: Իմ կարծիքով թափանցիկ Ջակոմոյի բաներն էլ էր երևում նաև նրա մտքերը։
- Քո շրջապատում կա՞ն թափանցիկ մարդիկ: Այո իմ փոքր քույրը։
- Ի՞նչ ես կարծում լա՞վ կլիներ, եթե մարդիկ թափանցիկ լինեին և նրանց բոլոր մտքերը բոլորը տեսնեին: Պատասխանդ հիմնավորիր: Ոչ, որովհետև մտքեր կան, որ շատ անձնական են մարդկանց համար։
- Կարծում ես Ջակոմոն իրո՞ք թափանցիկ էր, թե դա հեղինակը փոխաբերական իմաստով է ասում: Կարծում եմ թե դա հեղինակը փոխաբերական իմաստով է ասում։
- Քո կարծիքով լավ, թե վատ բանի մասին էր պատմվածքը, ինչո՞ւ ես այդպես կարծում: Իմ կարծիքով և լավ բանի մասին էր պատմվացքը, և վատ, որովհետև նախևառաջ վատ բանը այն էր, որ Ջակոմոնի անձնական մտքերը առանձ իր կամքին մարդիկ կարդում էին, եկրորդ վատ բանն այն է, որ չար ղեկավարի կերպարն էր, որ չէր կարող ճշմարտությունն ընդունել և այդ պատճառով փորձեց Ջակոմոյին բանտարկել, իսկ լավ բանն այն էր, որ ճշմարտությունն նույնիսկ մութ բանտերում իր լուսավորությունը չկորցրեց։
- Քեզ ի՞նչ սովորեցրեց այս պատմվածքը: Այս պատմվածքը ինձ սովորեցրեց, որ անձնական միտքերը կարելի է պահել, իսկ ոչ անձնական միտքերը արտահայտելու հարցում ճշմարիտ լինել։
Լեզվական առաջադրանքներ
- Դուրս գրել 10-ական ի՞նչ և ինչպիսի՞ հարցերի պատասխանող բառեր: ինչ-աշխարհ, շղթա, ձուկ, ջրավազան, գաղտնիք, տառ, բան, միտք, լույս, գունդ։ ինչպիսի-թափանցիկ, չար, ուժեղ, դաժան, փայլփլուն, բարձրաձայն, պարզ, ճշմարիտ, ազնիվ, բարի։
- Կանաչով նշված բառերի համար գրեք իմաստով հակառակ բառեր: ատել-սիրել, լռել-աղմկել, դաժան-բարեգութ, բարձրաձայն-ցածրաձայն, սև-սպիտակ, սուտ-ճիշտ, հեշտ-դժվար, տղամարդ-կին, սխալ-ճիշտ, թափանցիկ-անթափանցիկ։
- Դեղինով նշված բառերը բացատրեք ինչպես բացատրվում է օրինակում: Լուսամուտ-լույսի մուտքը, միջանցք-մեջտեղի անցքը, բանտախուց-բանտի խուցը, անարդարություն-առանց արդարություն, մահապատիժ-մահվան պատիժ, միանգամ-մեկ անգամ, ջրավազան-ջրի ավազան, ամենաշատ-ամենից շատ, մայրաքաղաք-մայր քաղաք։
Օրինակ՝ մորաքույր- մայրիկի քույրիկը, ժամացույց-ժամ ցույց տվող սարք:
Վարագ Նարեկ Տումանեան 